Gmina Łysobyki w czasach stalinowskich

1948 – W Łysobykach powstaje Gromadzka Biblioteka Publiczna. Jej założycielką jest Maria Kiernicka, kierownik Biblioteki Powiatowej w Łukowie. Bibliotekę prowadzi Jadwiga Buczyńska, pracownica i kierowniczka w jednej osobie. Do 2025r. tą instytucją kultury kierować będzie jeszcze 13 pań.

– Mieszkańcy Krępy, z własnej inicjatywy, stawiają w stanie surowym budynek szkoły w Krępie.

– Powołana zostaje do życia Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”. Pierwszym prezesem zostaje Kazimierz Mich. Kolejni prezesi to: Wacław Kielmas, Bolesław Mierzwiński, Franciszek Matczuk, Aleksander Skiba, Jerzy Guz, Teodora Brukacz, Tadeusz Szczepaniak, Eugenia Skrzeczkowska i Janina Krzyżanowska. Obecnie funkcję tę sprawuje Małgorzata Bocian.

– Rozpoczyna działalność jednostka OSP przy Państwowym Gospodarstwie Rolnym Przytoczno.

1949/50 –W Łysobykach powstała Spółdzielnia Produkcyjna, zwana przez mieszkańców kołchozem. Przewodniczącymi spółdzielni byli Stefan W. i Jan S. z Łysobyk. Niektórzy członkowie przystąpili do spółdzielni dobrowolnie, innych zmuszano. Spółdzielnia gospodarowała na ok. 40 hektarach, położonych w Przytocznie i w Łysobykach na polach zwanych Zwierzyniec. W najcięższych latach stalinowskich siłą próbowano powiększyć areał ziemi spółdzielczej, ale napotkało to zdecydowany sprzeciw właścicieli pól. Przedsiębiorstwo istniało dzięki wsparciu państwa. Po 1956r. rozpoczął się okres jego powolnego upadku. W latach 70-tych, kiedy spółdzielnia podlegała pod zarząd w Gułowie, podjęto próbę poprawienia rentowności. Założono wtedy w Jeziorzanach fermę wychowu kurczaków. Niestety doszło do pożaru i ferma spłonęła. Na początku lat 80-tych pogorzelisko wraz z innymi budynkami sprzedano Tunezyjczykowi Lazrega Maucera, który założył firmę Inter-THPF, przez mieszkańców zwaną Arab.

1950 – Otwarcie szkoły Krępie. Przed wojną dzieci z Krępy uczęszczały do szkoły w Stoczku, a po jej likwidacji do Poizdowa. Po wojnie początkowo trzy razy w tygodniu nauka odbywa się w Krępie w domu ludowym. Po rezygnacji z pracy przez nauczyciela dzieci z Krępy uczęszczają do szkoły w Poizdowie. Szkoła w Krępie będzie funkcjonować ponad pół wieku. Z uwagi na niż demograficzny zostanie ona zamknięta w 2002r.

1950 – Na mocy ustawy z 30 marca 1950r. O terytorialnych organach jednolitej władzy państwowej samorząd terytorialny zostaje zniesiony. Od tej pory wójtowie nie będą już wybierani.

Gminny samorząd terytorialny ustanowiony w 1864r. istniał do 1950r. Na czele gminy jako władza wykonawcza stał wójt. W latach 1870-1950 urząd ten sprawowali:

1. Michał Gryglicki z Krępy

2. Karol Fotyga z Przytoczna

3. Ignacy Kuszell właściciel majątku Przytoczno

4. Michał Lemieszek z Blizocina

5. Wojciech Naczas z Blizocina urzędował 1881-1903

6. Andrzej Madyjewski z Łysobyk 1903-1909

7. Antoni Grzelak z Natalina 1909-1916

8. Jan Umel z Łysobyk 1916-1917

9. Wojciech Kułak z Krępy 1917-1919

10. Jan Kielmas [z Przytoczna?] – zmarł w kilka dni po objęciu urzędu

11. Jan Madyjewski z Łysobyk 1919-1924

12. Jan Umel z Łysobyk (powtórnie) 1924

13. Kajetan Naczas z Blizocina 1925-1934

14. Aleksander Tomaszewski z Łysobyk 1934-1936

15. Władysław Celej z Lenda 1936-1941

16. Kazimierz Kowalczyk z Woli Blizockiej 1941-1942

17. Adam Andrzejewski z Łysobyk 1942-1943

18. Stefan Więsek z Łysobyk 1942-1943

19. Franciszek Oborski z Blizocina druga połowa 1944r

20. Józef Tomaszewski z Łysobyk 1945

21. Michał Kielmas z Przytoczna listopad 1945-1947

22. Bolesław Wojtaś październik 1947- wiosna 1950

1952 – Decyzją Ministra Finansów w osadzie Łysobyki na bazie dotychczasowego Punktu Kasowego, w budynku zakupionym od Kazimierza Glineckiego, uruchamia się Gminną Kasę Spółdzielczą. W 1966 r. Kasa przekształca się w Bank Spółdzielczy.

 Także w osadzie Łysobyki powstaje Spółdzielnia Szewska. Jej kierownikiem zostaje Otylia Fabiańska. Firma mieści się w budynku pożydowskim przy dzisiejszej ul. Rynek. W spółdzielni pracuje kilkunastu szewców, m.in. Antoni i Tadeusz Fabiańscy, Roman Gromkowski, Wacław Leszek. Zakład szybko się rozpada, gdyż pracownikom narzuca się wysokie normy wykonania. Jednym z pracowników spółdzielni jest także Aleksander Szabelski. Po likwidacji zakładu zapisuje się do cechu w Lublinie i samodzielnie prowadzi zakład szewski. Początkowo wynajmuje pomieszczenie w Przytocznie, ale później przenosi się do Łysobyk. Jego warsztat najpierw mieści się w wynajmowanym pomieszczeniu w domu Pudelskich, a następnie w domu pożydowskim przy dzisiejszej ul. Rynek. Na początku lat 70-tych zakład zmienia lokalizację i zajmuje lokal po byłym zakładzie fryzjerskim. Firma p. Szabelskiego działa w tym miejscu do drugiej połowy lat 90-tych.

 W tym samym czasie powstaje także zakład krawiecki. Prowadzą go małżonkowie Tomasz i Zofia Wójciccy. Tomasz jest mistrzem krawiectwa ciężkiego, czyli męskiego, Zofia prowadzi krawiectwo damskie. Firma mieści się przy dzisiejszej ul. Rynek. Zakład istnieje do 1962 lub 1963r. W tym czasie p. Wójcicki podejmuje pracę w Zakładach Krawieckich w Łukowie, zaś p. Zofia pracuje jako krawcowa w domu.

– W Łysobykach rozpoczyna działalność Spółdzielnia Pracy „Włókno Krajowe”. Zakład produkuje włosiankę, taśmę tapicerską i licówkę, chustki wełniane, chodniki na podłogę, szaliki, siatki do bramek piłkarskich, wycieraczki, kosze z wikliny, kilimy, sznury i powrozy. Produkcja odbywa się stacjonarnie i metodą chałupniczą. Spółdzielnia zatrudnia głównie kobiety. Po niemal 20 latach produkcji zakład ulegnie likwidacji w 1970r.

1953 – Następuje oberwanie chmury nad Przytocznem. W wyniku naporu wody zgromadzonej w strumieniu na Zalesiu dwa domy zostają przesunięte o około 100 m.

1955 – W Przytocznie powstało stałe kino.

1954 – W wyniku reformy administracyjnej zlikwidowana zostaje gmina Łysobyki. Na jej dotychczasowym obszarze władze komunistyczne tworzą gromady:

· gromada Łysobyki z miejscowościami: Łysobyki, Przytoczno i Wola Blizocka.

· gromada Walentynów obejmująca wsie: Walentynów, Ferdynandów, Podlodówka, Niedźwiedź i Lendo Wielkie. Gromada ta będzie funkcjonować do 1959 roku.

· Krępa, Kawęczyn i Kolonia Krępa zostają włączone do gromady Poizdów.

· Blizocin przynależy do gromady Sobieszyn.

· Kalinowy Dół wchodzi do gromady Nowodwór.

– Na mocy zmian administracyjnych likwidacji ulega także urząd sołtysa w poszczególnych wsiach.

1956 – Blizocin włączony zostaje do gromady Łysobyki.

Dotychczas nie udało mi się ustalić dokładnej daty, kiedy utworzono Spółdzielnię Produkcyjną, zwaną kołchozem. Może ktoś ma wiedzę na ten temat. Proszę o zgłaszanie wszelkich uwag odnośnie poprawności zapisów prezentowanego tekstu.

Zdjęcia autorstwa p. Marcina Tarkowskiego.

Dodaj komentarz