Gmina Łysobyki od narodzin do zakończenia I wojny światowej

1871 – Założona zostaje wieś Stawik. Nazwa Stawik wywodzi się zapewne od stawiać. `stawili się` dzisiaj `postawili, czyli wybudowali. Obecnie wieś w połowie należy do gminy Michów, a w połowie do gminy Jeziorzany. Gospodarstwa położone w gminie Jeziorzany należą do: rodziny Mikos, Maruszak.

1877 – Poprawiają się warunki lokalowe nauczania dzieci. Szkoła w Łysobykach rezygnuje z wynajmowania pomieszczeń na salę lekcyjną i nabywa za 900 rubli dom od Kazimierza Sikorskiego przy ul. Kościelnej.

1880 – Rabinem w Łysobykach zostaje Munys Wajntraub. Wraz ze wzrostem liczby ludności żydowskiej na terenie gminy Łysobyki wpływają większe składki na utrzymanie gminy żydowskiej. Łysobycki podkahał należący do gminy żydowskiej w Kocku przekształca się w samodzielny kahał, a jego rabinem zostaje Munys Wajntraub. Funkcję tą sprawuje przez pół wieku, aż do roku 1930r.

– W gminie Łysobyki nadal istnieją dwie szkoły, jedna w Łysobykach obejmująca swoim obwodem oprócz Łysobyk również Krępę i Kawęczyn i druga w Woli Blizockiej mająca w obwodzie obok Woli także Przytoczno, Podlodówkę i Blizocin. W Łysobykach działają też dwie szkoły żydowskie dla 13 uczniów.

1884– W gminie Łysobyki wprowadza się do produkcji rolnej nowe rośliny, jest to uprawa buraków cukrowych, głównie w majątkach Przytoczno, Podlodów, Blizocin, Wojciechów i Kawęczyn. W gospodarstwach chłopskich nadal tradycyjnie dominują uprawy zbóż, gryki czy ziemniaków.

1890 – Przy urzędzie gminnym w Łysobykach tworzy się Kasę Oszczędnościowo-Pożyczkową. Świadczy to o wzroście świadomości gminnej społeczności. Kasa udziela pożyczek zarówno za poręczeniem jak i pod zastaw mienia.

1891/93 – Proboszcz ks. Paweł Wronka przy wsparciu parafian odsuwa nurt Wieprza, który grozi podmyciem świątyni. Pod koniec XIX w. wody rzeki zagrażają budynkowi kościoła, by ocalić świątynię, ks. Wronka organizuje usypanie tzw. główek, które odsuwają nurt rzeki i ratują kościół. Prace kontynuowane są jeszcze w następnym stuleciu.

1896 – Proboszcz ks. Ludwik Broniszewski buduje drewnianą plebanię, dzwonnicę i organistówkę. Ksiądz wielce zasłużony dla parafii. Przybył do Łysobyk z bagażem zesłania za koło podbiegunowe w carskiej Rosji. Zesłany został do Archangielska za ochrzczenie dziecka unickiego. Ks. Broniszewski spoczywa na cmentarzu w Przytocznie.

1903/4 – Do szkoły w Łysobykach uczęszcza 97 dzieci, które uczą się w trudnych warunkach lokalowych. Szkoła wprawdzie posiada własny budynek, ale lekcje prowadzone są w jednym pomieszczeniu dla wszystkich uczniów jednocześnie. W tej sytuacji ówczesny nauczyciel Piotrowski zwraca się do władz szkolnych o zredukowanie liczby dzieci do 70. Trzy lata później inny nauczyciel Antoni Zdunek składa wniosek o wydanie rozporządzenia budowy nowego budynku. Po wieloletnich dyskusjach budowę sfinalizowano dopiero w 1915r. Budynek stanął przy ul. Kościelnej.

1905 – Nastroje rewolucyjne docierają także do gminy Łysobyki. Na fali wydarzeń z 1905-1906, w Łysobykach wywieszony zostaje transparent z hasłami „Precz z caratem, niech żyje PPS”, „Niech żyje święto robotnicze”. Śpiewane są polskie pieśni narodowe. Na zebraniu gminnym mieszkańcy domagają się używania języka polskiego jako urzędowego. Odmawia się podwód naczelnikowi powiatu i policji. Wydarzenia te przyczyniają się do utworzenia posterunku policji w Łysobykach.

1906 – Wydarzenia rewolucyjne mają również miejsce w Niedźwiedziu, Podlodówce i Natalinie. W 1905-1906 dochodzi tu do manifestacji robotników rolnych.

1907 – Dziedzic majątku Przytoczno zakłada szkołę dla dzieci z folwarku. Przytoczno znajduje się w obwodzie szkolnym Woli Blizockiej. Jednak odległość szkoły od miejsc zamieszkania uczniów jest znacząca, dlatego Wacław Kuszell, właściciel majątku Przytoczno, zwraca się do dyrekcji szkolnej z propozycją założenia szkoły z własnych funduszy. Uzyskuje zgodę na założenie szkoły dla dzieci z folwarku. W 1912r. uczęszcza do tej placówki 83 uczniów mieszkających w majątku Kuszlla.

1909 – Powstaje szkoła w Blizocinie. Sieć szkolna w gminie Łysobyki rozrasta się. Władze carskie zezwalają na organizację szkoły w Blizocinie. Pierwszym nauczycielem jest Adam Szkoda.

1912 – W wyniku reformy administracyjnej gubernia siedlecka ulega likwidacji, a gmina Łysobyki przeniesiona zostaje do guberni lubelskiej. Niniejszy podział utrzyma się do roku 1915.

1914 – Płonie Przytoczno. W gminie dominuje budownictwo drewniane, co sprzyja częstym pożarom. W marcu 1914r. ogień trawi 20 domów i 50 stodół, a w czerwcu płonie 19 domostw i 29 stodół.

– Liczba ludności zamieszkującej gminę ulega ciągłej zwyżce. W roku 1871 gminę zamieszkuje 3504 mieszkańców, w tym 348 Żydów. W 1884r. liczba ta wynosi 4395, w tym 638 Żydów. Sześć lat później, czyli w 1890r. wśród 4833 mieszkańców gminy 527 to Żydzi. W roku 1900 odnotowuje się 6098 osób z czego 625 to wyznawcy mojżeszowi. Siedem lat później w 1907r. liczba obywateli gminy wzrosła do 7184, zaś Żydów do 683, a w roku 1914 w gminie mieszka już 7593 osoby, zaś Żydów 725. Na terenie gminy zamieszkują na stałe także Niemcy i Rosjanie. W 1900r. w gminie mieszka 16 Niemców i 9 Rosjan. W 1907 ich liczba maleje, gminę zamieszkuje 11 Niemców i 5 Rosjan. Zmienia się to w kolejnym roku, w 1908r. odnotowuje się 9 Niemców i 16 Rosjan. Niemcy mieszkają przede wszystkim w majątkach ziemskich, głównie w Podlodowie, który w 1906r. nabyła rodzina, Mejsnerów wywodząca się z Niemiec, zaś Rosjanie to przeważnie urzędnicy i nauczyciele.

1915 – 9 sierpnia pod naporem armii austro-wegierskiej i I Brygady Legionów wycofujące się wojska rosyjskie palą Łysobyki. W nocy z 9 na 10 sierpnia konne patrole por. Gustawa Orlicz-Dreszera i Mariusza Zaruskiego staczają potyczki z Rosjanami pod Przytocznem i Budziskami. W potyczce 9 sierpnia 1915r. ginie Kazimierz Strzegocki, żołnierz 2 szwadronu I Pułku Ułanów Legionów Polskich Jego ciało spoczywa na cmentarzu w Przytocznie. Walki pod Łysobykami będą jeszcze trwały między 21 a 24 sierpnia. Komendantem Brygady jest sam Józef Piłsudski, który jeszcze nie wie, że przyjdzie mu wrócić w te strony pięć lat później, w 1920r.

– Gmina Łysobyki znajduje się w niemieckiej strefie okupacyjnej, na terenie której Niemcy tworzą Generalne Gubernatorstwo Warszawskie ze stolicą w Warszawie. Taki podział administracyjny utrzyma się do czasu odzyskania niepodległości. To w tym czasie Niemcy konfiskują dzwony kościelne.

1918 – Powołane zostaje do życia Towarzystwo Straży Ogniowej Ochotniczej w Łysobykach. Jego pierwszym prezesem zostaje Aleksander Jankowski, właściciel majątku w Ostrowie.

– Mieszkańcy Blizocina i Drążgowa rozbrajają Niemców. W czasie I wojny światowej wzdłuż rzeki Wieprz przebiega granica między strefami okupacyjnymi Austro-Węgier i Niemiec. W Blizocinie na posterunku pełni służbę 18 żołnierzy niemieckich. W listopadową noc dwaj mieszkańcy Blizocina: Julian Mich i Franciszek Oborski oraz Kossowski i Chadaj z Drążgowa dokonują rozbrojenia Niemców.

Mapka Rosja Zachodnia 1914r., czyli nasze tereny.

CDN.

Dodaj komentarz